اکوتوریسم و در آمد زایی در گردشگری
- توضیحات
- :::
- دسته: اجتماعی |
- منتشر شده در شنبه, 25 ارديبهشت 1395 17:41 |
حیات غرب -زهراسلیمانی- طی دهه‌های اخیر، صنعت گردشگری در جهان، توسعه چشمگیری یافته و تغییرات اقتصادی و اجتماعی شگرفی را سبب شده است. گردشگری یکی از مهم‌ترین عوامل مولد ثروت و اشتغال در دنیا معرفی شده و به مثابه موتور اقتصادی رشد و پیشرفت کشورهای توسعه‌یافته و در‌حال‌‌توسعه در عرصه جهانی است. گردشگری علاوه بر نقش کلیدی در رشد اقتصادی و درآمدزایی کشورها، عاملی حیاتی در حفظ و ارتقای منابع فرهنگی و طبیعی، آموزش حرفه‌ای و ابزار و استانداردهای کیفی محسوب می‌شود. در این میان، همگام با آگاهی روزافزون نسبت به علوم طبیعی و شناخت محیط زیست در سراسر جهان، گردشگری طبیعی (اکوتوریسم) به‌عنوان یکی از پرجاذبه‌ترین شاخه‌های گردشگری در میان جوامع، جایگاه ویژه‌ای دارد. توسعه گردشگری طبیعی، از طریق ایجاد فرصت‌های شغلی، منافع اقتصادی بی‌شماری را به‌طور مستقیم متوجه مردم بومی کشورها می‌کند و در این راستا، امکانات ایجاد کاربری اقتصادی برای افراد در حرفه‌های مرتبط با این صنعت و نیز برای چشم‌اندازهای طبیعی و تامین اعتبارات لازم برای حفظ آنها فراهم می‌شود
بر اساس معیارهای یونسکو، ایران یکی از۱۰ کشور بزرگ جهان از لحاظ دارا بودن جاذبه‌های گردشگری اعم از تاریخی، مذهبی، طبیعی و... محسوب می‌شود. تاریخ، تمدن کهن و آثار به‌جای‌‌مانده از آن روزگار، به‌علاوه تعدد اماکن مذهبی و پیشینه اسلامی و نیز جاذبه‌های طبیعی، از استعداد و توان بالای کشور در تبدیل شدن به یک قطب گردشگری در منطقه خبر می‌دهد. با وجود این، بررسی وضعیت گردشگری در ایران و ملاحظه ارقام درآمدی ارزی حاصله، حاکی از آن است که به‌رغم جاذبه‌های طبیعی و گردشگری موجود، ایران تا‌کنون از ظرفیت‌های بالقوه خود در این زمینه به شکل مطلوبی بهره نبرده است. بر اساس گزارش سال ۲۰۰۹ سازمان جهانی گردشگری وابسته به سازمان ملل متحد، درآمد ارزی ایران از گردشگری در سال ۲۰۰۸ تنها
۵/۱ میلیارد دلار برآورد شده است، در‌حالی‌که این درآمد در ترکیه، ۲۲ میلیارد دلار است و این کشور را به نهمین کشور دارای صنعت گردشگری برتر در جهان تبدیل کرده است. درآمد ارزی حاصل از گردشگری در کشوری چون مصر با پیشینه تاریخی نسبتا مشابه ایران نیز بسیار بالاتر از میزان درآمد ایران و حدود ۵/۱۱ میلیارد دلار است. در برخی کشورهای اروپایی و آسیایی، گردشگری سهم هنگفتی از درآمد ارزی کشورها را به خود اختصاص می‌دهد. برای مثال اسپانیا با ۶/۶۱ میلیارد دلار و چین با ۸/۴۰ میلیارد دلار به ترتیب، دومین و پنجمین کشورهای صاحب درآمد ارزی بالا از صنعت گردشگری در جهان محسوب می‌شوند. صنعت گردشگری در ایران با مشکلاتی نظیر ضعف زیر‌ساخت‌ها، رشد قیمت محصولات گردشگری، فقدان تبلیغات کافی، کمبود سرمایه‌گذاری در حوزه‌های آموزش منابع انسانی و ابهام در سیاست‌های کلی نظام مواجه است.
فوت وفن طبیعت‌گردی را بیاموزید
چند سالی است با وجود کم و کاستی‌ها در زمینه گردشگری کشور همچنان بر جمعیت طبیعتگردها کشور افزوده شده است. نکته قابل توجه و امیدبخش نیز توجه گردشگران به نقاط ناشناخته طبیعت است؛ مناطقی که از سوی رسانه‌ها و تبلیغات موجود چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند. باید دانست اغلب طبیعتگردها به طور خودجوش در قالب سازمان‌های مردم‌نهاد یا به طور شخصی یا گروهی مبادرت به گشت و گذار در طبیعت می‌کنند. بابک سرپرست یکی از گروه‌های طبیعتگرد است. او فعالیت خود را از طریق شبکه اجتماعی فیسبوک و همراهی دوستان و آشنایان در تورهای مختلف طبیعت‌گردی از سال ۹۰ آغاز کرده است و در ایام آخر هفته یا در روزهای تعطیل گروه‌های۳۰ نفره را به نقاط مختلف طبیعت می‌برد. او به «آرمان» می‌گوید: طبیعت‌گردی در مقایسه با دیگر تفریحات از هزینه کمتری برخوردار است و نشاط و طراوت را برای افراد به همراه دارد. بابک معتقد است با احترام به طبیعت می‌توان در مقابل آلودگی هوا، آلودگی‌های زیست‌محیطی و دیگر پیامدهای دنیای مدرن مقابله کرد و از شدت این آلودگی‌ها کاست. او می‌گوید: افراد در طول روز با فشارها و استرس‌های روحی و روانی متعددی مواجه هستند که با طبیعت‌گردی می‌توان از شدت تخریب این اختلال‌های روانی بر زندگی افراد کاهش داد. این طبیعتگرد با بیان اینکه هر فردی که به دامن طبیعت می‌رود، طبیعتگرد نیست، می‌گوید: اغلب افراد به دلیل فرهنگ نادرست قبل از هر اقدامی خود را مدعی کاری می‌دانند، اما با گذشت زمان توانایی و قابلیت‌هایشان مشخص می‌شود. برای مثال در ابتدای تشکیل تور طبیعت‌گردی۵۰ نفر از دوستان و آشنایان با ما همراه شدند، اما برخی با مشاهده ویژگی‌های طبیعت نتوانستند خود را با آن همراه کنند. بسیاری افراد از فوت و فن طبیعت‌گردی چندان آگاهی ندارند و توانایی درک عدم دسترسی به برخی امکانات رفاهی در طبیعت برایشان مقدور نیست. برخی دیگر نیز از ایجاد امکانات اولیه برای طبیعت‌گردی چندان آگاهی ندارند. برای مثال هنوز بسیاری از افراد در کوهنوری از کفش‌های مناسب استفاده نمی‌کنند و همین امر صدمات فراوانی را برایشان به همراه دارد. او با بیان اینکه طبیعتگردها باید وظیفه خود را نسبت به طبیعت ادا کنند، می‌گوید: طبیعتگردها باید این فضا را امانت دانسته و با رعایت اصول از هرگونه رهاسازی زباله یا رفتارهای خلاف عادت و دردسرساز در طبیعت خودداری کند. برای مثال چندی پیش برای طبیعتگردها تور علی مستان برگزار شد، با وجود اینکه هیچ یک از افراد تا به حال این نقطه را ندیده بودم، اما به دو گروه تقسیم شده و خواستار بازدید از طبیعت به شکل گروهی شدند که همین امر باعث گم شدن گروهی از طبیعتگردها شد که بالاخره با کمک تعدادی از اهالی محلی در هوای ابری و مه‌آلود توانستیم دوستانمان را پیدا کنیم. در اصل بروز چنین مشکلاتی به دلیل عدم درک شرایط از سوی افراد بروز می‌کند و در بسیاری از موارد هم می‌تواند دردسرساز و غیر‌قابل جبران باشد.
مدیریت موثر میراث فرهنگی بر تورهای داخلی
محمد، رئیس یکی از تورهای گردشگری است. او درباره شغلش به «آرمان» می‌گوید: برگزاری تورهای داخلی و کوتاه‌مدت با استقبال جوانان رو‌به‌رو است. در سال‌های اخیر شاهد استقبال افراد میانسال هم هستیم. به گفته او برخی رفتارهای ممیزی با تورهای داخلی نشان از عدم مدیریت موثر در ساماندهی این تورها از سوی متولی آن، سازمان میراث فرهنگی، دارد. به گفته او در کشور ما رعایت موازین شرعی جزو اصول و اولویت‌ها در هر اقدامی است و باید نیز چنین باشد، اما باید دانست که اگر توری در این زمینه قانون‌شکنی کند، این امر را نباید به دیگر طبیعتگردها تعمیم داد. در اصل بروز چنین مشکلاتی به دلیل عدم نظارت و پشتیبانی میراث فرهنگی از فعالیت تورهای گردشگری است.
طبیعت، سطل زباله نیست
قطع درختان و از بین بردن جنگل برای تهیه هیزم دغدغه بیشتر افرادی است که در روزهای تعطیل برای خوشگذرانی به طبیعت می‌روند. احترام گذاشتن به طبیعت گویا مورد توجه برخی‌ها نبوده و بدون توجه به منابعی که متعلق به همه نسل‌هاست آن را از بین می‌برند. برخی تنها به فکر این هستند که خانه خود را آباد کنند، در حالی که نمی‌دانند شرط آبادی خانه خود، آبادی محیطی است که در آن زندگی می‌کنیم. چندین سال است که طبیعت‌گردی به یکی از تفریحات ساینا تبدیل شده است. این زن کارمند به «آرمان» می‌گوید: روزهای هفته را به امید آخر هفته و گشت و گذار به دل طبیعت می‌گذرانم. با وجود اینکه در روزهای آخر هفته و زمان استراحت باید صبح زود از خواب بیدار شوم، اما معتقدم این بیداری به انرژی‌های موجود در طبیعت چیره است و در طول هفته انرژی و نشاط بیشتری برای انجام فعالیت‌های روزمره دارم. طبیعت‌گردی به معنای شناخت طبیعت می‌تواند در گسترش گردشگری و ایجاد زیرساخت‌های کشور موثر باشد. به گفته او اگر هر یک از مناطق گردشگری کشور مورد توجه قرار گیرد، بی‌شک ایران از لحاظ گردشگری جایگاه مطلوبی کسب می‌کند. این امر نیازمند توجه مسئولان و ایجاد بسترهای مناسب است. ساینا می گوید: در سال‌های اخیر بسیاری از مکان‌های بکر به دست مسافران و گردشگران دستخوش لطمات و خسارت‌های فراوانی شده است. متاسفانه به دلیل عدم وجود آموزش‌های لازم در سفر برخی مسافران نیز این اماکن را با سطل زباله اشتباه می‌گیرند. برای مثال چشمه‌های باداب سورت در مسير بهشهر، جنگل‌های ابر شاهرود يا تپه‌شن كويرهای كمتر شناخته شده مثل كوير مصر و مرنجاب يا درياچه‌هایی مثل شورمست و نئور، زريوار و... مناطق آسيب‌ديده‌ای هستند که واقعا باعث نگرانی هستند. به گفته او باید از سوی مسئولان گردشگری اقدامات فرهنگی مناسبی در زمینه نگهداری از طبیعت برای همگان ایجاد شود. همان طور که در سال‌های اخیر همگان بر تاثیر گردشگری واقف شده‌اند به نسبت با آگاه‌سازی می‌توان شدت آلودگی‌ها و مشکلات محیط زیستی را کاهش داد.